III Zlot Motocyklowy Huta Pieniacka

[ATomek]

Miasto Brody szybko przejeżdżam. Tuż za torami odnajduję stary trakt Brody- Lwów. Znany od kilkuset lat, utrzymywany starannie przez Austriaków jest najkrótszą drogą. Początkowo to asfalt, ale przechodzi w szuter, trochę piachu i kamieni. Co można przy nim spotkać?

IMG_7166.JPG

IMG_7158.JPG

IMG_7160.JPG

IMG_7163.JPG

IMG_7164.JPG

Niewiele: jedną starą polską wieś Ponikowica, jakieś źródło wpadające do Pokrowy, będącej ścisłym rezerwatem i piękną starą kapliczkę w otulinie kilkusetletnich lip. Dziś już nie wiemy kiedy, kto i po co ją tam postawił? Z pewnością spełniło się jedno: dla potomnych. Patrzę i czuję łączność ze starym światem, a niewiele zmienione otoczenie mi w tym pomaga

IMG_7167.jpg

IMG_7168.jpg

IMG_7170.jpg

IMG_7172.jpg

Tym razem starym traktem jadę tylko do Sokołówki. Po co?

IMG_7206.JPG

IMG_7181.JPG

IMG_7188.JPG

IMG_7190.JPG

IMG_7193.JPG

We wsi cały festiwal starych polskich domów z czasów, gdy była jeszcze Sokołówką Hetmańską.

W 2007r, będąc z córką na Ukrainie jeździliśmy gdzie nas oczy poniosą. Zatrzymaliśmy się w jakiejś wsi przy urokliwych ruinach polskiego kościoła i dzwonnicy wśród kwitnących jabłoni. Zrobiłem zdjęcie, które jako jedyne stoi od 12lat na kominku. Kiedy córka dorosła, zapytała- gdzie to było- a ja nie pamiętałem. Będąc w okolicy poszukiwałem, zaglądałem z sentymentem to tu, to tam aż wreszcie znalazłem. Przy okazji odkryłem, że jest to miejsce śmierci wielkiego hetmana- Stefana Czarnieckiego. Najwaleczniejszy z hetmanów, co to zawsze podkreślał, że pochodzi z ubogiej szlachty, a wybił się na wysokie szczeble władzy dzięki żołnierskiemu trudowi, wierności królowi i Rzeczpospolitej. "Jam nie z soli ani z roli, jeno z tego, co mnie boli". Wybił się w dosłownym tego słowa znaczeniu. Nie było za jego życia wojny, w której by nie brał udziały odnosząc wielkie zwycięstwa. Lisowszczyk- dziś byśmy powiedzieli komandos do zadań specjalnych- jako jeden z dwóch przeżył rzeź kilku tysięcy polskich rycerzy pod Batohem, brał udział w tłumieniu Powstania Chmielnickiego, Potopu Szwedzkiego, wojen z Rosją... uwielbiany przez wojennych towarzyszy za odwagę i wojenny spryt, ciężko ranny w czasie kampanii ukraińskiej wracał traktem Brody -Lwów i właśnie w Sokołówce skończył życie. Na godność hetmana pracował całe życie, a otrzymał ją kilka tygodni przed śmiercią. Postać fascynująca i skromna. Dobrze, że chociaż uwieczniony w słowach hymnu

IMG_7194.JPG

Kiedyś kościół zdobiła strzelista, smukła wieżyczka. Dziś stał się cerkwią i jego dach zdobi nie pasująca do jego stylu cebula.
Wszystko się zmienia, tylko widok na okolicę wciąż te sam

IMG_7189.JPG

IMG_7207.JPG

Kiedyś pojadę starym traktem dalej, ale dziś skręcam na Biały Kamień.

[Novy]

Napisał ATomek

(...)
Taras Szewczenko. Od kilku miesięcy w Lublinie jeden z miejskich placów nosi jego imię

We Wrocławiu również jest ulica nazwana imieniem tego pana...

Czy nikt nie sprawdza historii nadając nazwy ulicom i placom?

[renant]

Czyta się. Z niecierpliwieniem czekam na ciąg dalszy.

[ATomek]

IMG_7220.JPG

Asfaltowa, 7km droga przecina trasę Lwów- Brody- Równe. Na horyzoncie pojawiają się pierwsze wzniesienia Woroniaków, stanowiących granicę zlewu wód morza Czarnego i Bałtyku. Pierwsze najwyższe górujące nad okolicą to Biała Góra. Pewnie stąd i nazwa dawnego miasteczka. Góra objęta rezerwatem, ale szlaban otwarty, więc wjeżdżam.
Od kilku lat jest rozkwit wszelkich rezerwatów, szlaków turystycznych itp. atrakcji promujących cokolwiek wartego zobaczenia. Najczęściej kończy się to miejscem upamiętnienia bohaterów dla dzisiejszej niezależnej Ukrainy. I tak, na szczycie Białej góry stoi krzyż poświęcony innemu poecie Markianowi Szaszkiewiczowi, piszącemu poezje w ludowym języku ruskim.
Góra porośnięta lasem, ale miejscami widoki przepiękne

IMG_7211.JPG

IMG_7212.JPG

IMG_7219.JPG

Opisując okolicę Huty Pieniackiej wspomina się odległe o kilkanaście km Olesko- miejsce urodzin króla Jana III Sobieskiego, ale nikt nie wspomina o tak samo nieodległym Białym Kamieniu nad Bugiem, gdzie urodził się nasz inny król- Michał Korybut Wiśniowiecki, syn Jeremiego Wiśniowieckiego- Młota na Kozaków

IMG_7226.JPG

IMG_7227.JPG

IMG_7228.JPG

IMG_7240.JPG

IMG_7245.JPG

IMG_7252.JPG

Dziś dawne miasteczko najbogatszego ówczesnego ukrainnego magnata chyli się ku upadkowi. Obok siebie zgodnie niszczeją zabytki z odległych nie tylko wiekowo kultur: teXVIIw i te z lat 70tych

IMG_7247.JPG

IMG_7249.JPG

Dziwne. Tablica z krzyżem na sowieckim upamiętnieniu poległych ojczyźnianych żołnierzy? Prawdopodobnie dołożona później, przez co wszystko takie wymieszane…

IMG_7235.JPG

IMG_7254.JPG

W ruinach dawnego zamku, a później pałacu- chluby Wiśniowieckich boisko piłkarskie

IMG_7221.JPG

Przed miastem, przy drodze stary polski cmentarz ze świeżymi śladami porządków. To efekt pracy wolontariuszy akcji Mogiłę pradziada ocal od zapomnienia http://www.studiowschod.pl/mogile-pr...d-zapomnienia/

No dobra, a co w temacie?

IMG_7255.JPG

IMG_7274.JPG

Szutrowa droga prowadzi do wsi Gawareczyzna. Za cerkwią skręcam w krętą leśną dróżkę i po 2km
na zboczu Białej Góry znajduje się „banderowska ścieżka edukacyjna” stworzona w oparciu o ich kryjówkę. To stąd wychodzili na akcje i tu część z nich zginęła wytropiona przez sowietów w 1947
Na tablicach dekalog nacjonalisty, portrety „ojców” UPA i opisy heroicznej walki z okupantem polskim, rosyjskim i niemieckim.


IMG_7264.JPG

IMG_7266.JPG

IMG_7273.JPG

IMG_7276.JPG

Nad okolicą sterczy jeszcze jedna góra- Święta Góra. Nazwa związana jest z rzekomymi objawieniami i źródłem. Była solą w oku komunistów, ale po szeregu niewyjaśnionych zdarzeń odstąpili od zniszczenia świętego źródła i dziś w ramach odnowy wiary na Ukrainie miejsce rozkwita. Na mnie nie zrobiło większego wrażenia, choć wody popróbowałem

IMG_7279.JPG

IMG_7280.JPG

IMG_7284.JPG

IMG_7277.JPG

Jadąc polem od Białego Kamienia przejechałem obok starego cmentarza, który również jest na liście ratowanych od zapomnienia, należących do dawnej polskiej osady Usznia.

IMG_7287.JPG

IMG_7291.JPG

popiłem wody z kolejnego źródła i popatrzyłem na stary kościół. Budowla trzyma się dziarsko, ale opuszczona, nawykła do podziwiających ją oczu stoi smutna
IMG_7300.JPG

[Zet Johny]

Atomku pięknie opisujesz te smutne czasy. Czytam zawsze łapczywie i z nadzieją na jak najdłuższe Twoje opisy. Kto wie może kiedyś podążę śladami Twoich wędrówek. Bardzo bym chciał.

[ATomek]

Czasy owszem, smutne, stąd i wątek nostalgiczny: żal za utraconym życiem ludzkim i stare drzewa, którym darowano życie. I przemijanie kultur...

Hucisko Oleskie.
Coraz bliżej do Huty Pieniackiej. Wystarczyłoby skręcić w kilkunasto kilometrowy skrót w leśną drogę.

W starych publikacjach o obszarze, jaki opisuję w tym wątku mówi się wiele o huciskach
Huta Pieniacka przed wojną była jedyną hutą szkła w powiecie brodzkim i największą osadą spośród otaczających ją niemal całkowicie polskich osad wśród wzgórz Woroniaków: Hucisko Brodzkie, Hucisko Pieniackie, Hucisko Oleskie, Hucisko Litowiskie, Huta Werhobuska, Huta Szklana

IMG_7303.JPG

IMG_7305.JPG

IMG_7307.JPG

Hucisko Oleskie jako jedyne przetrwało do dziś zamieszkałe, choć już nie przez Polaków.
I w tym miejscu możemy postawić pytanie o prawdziwość argumentów w tłumaczeniu dzisiejszych Ukraińców powodów krwawej likwidacji Polaków i ich wsi:
uciemiężenie przez panów, walka z pańską Polską, niszczenie cerkwi i innych wiekowych pamiątek kultury ich narodu, brak reprezentacji w rządzie II RP, zakaz języka ruskiego, powstanie samoobrony wsi, współpraca z radziecką partyzantką, mordy Polaków na okolicznej większości ukraińskiej i wiele innych.

Tu oprócz domów pozostały kapliczki, z których usunięto treść świadczącą o ich pochodzeniu. Ty napisy to elementarna wiedza o społeczeństwie. Wszelkimi metodami staram się je odczytywać, bo tylko wtedy coś znaczą: czasem to intencja, czasem podziękowanie, czasem zadośćuczynienie, czasem wyraz patriotyzmu, czy akt wiary, zwykle daty i nazwiska. W tamtej okolicy są jedynym znakiem przynależności tej ziemi do Polski, stąd systematycznie niszczone. Pól biedy, jeśli zabielone wapnem- pozostają wgłębienia, które jakoś można wyskrobać, ale coraz częściej zatarte mocną zaprawą i dopiero w całości zamalowane. W obecnej świadomości odnowione.
Są też naklejone, nakręcone nowe tablice np. z blachy kwasowej, co zupełnie odbiera wymowę takiej osiemnastowiecznej kapliczki z napisem w dzisiejszym ukraińskim. Zawsze mnie wtedy dręczy- po co to? I co jest pod spodem?

IMG_7308.JPG

IMG_7310.JPG

IMG_7309.JPG



Jasionów. Banderowski bastion wojenny

IMG_7313.JPG

IMG_7321.JPG

Dziś na najwyższym wzgórzu monument ku czci żołnierzy SS Galizien, jacy zginęli w walkach z Armią Radziecką w tzw. kotle brodzkim w 1944r. Tego upamiętnienia zbrodniczej dywizji nie ma na mapach Google. Nie ma w oficjalnych rejestrach a w realu istnieje i ma się dobrze. Jest miejscem, gdzie wpada się z rodziną na piknik, dokąd przychodzą szkolne wycieczki, choć dojazd mizerny. Jest elementem dzisiejszej tożsamości narodowej Ukraińców.
W nieodległych Gołogórach i Czerwonym, co rok są uroczystości przeniesienia tych samych żołnierzy formacji SS z leśnej mogiły na cmentarz i z udziałem dzisiejszego rządu

IMG_7324.JPG

IMG_7332.JPG

IMG_7335.JPG

IMG_7337.JPG

Droga z Ponikwy na Pereliski jest moją ulubioną. Odchodzi z niej najkrótsza droga do Huty Pieniackiej, ale dotychczas nie udało mi się nią przejechać, bo było po deszczu, Śliska glina z koleinami i tym razem mnie pokonała na podjeździe. Gdy tylko się dało, pokornie zawróciłem...
Jest tyle miejsc do odwiedzenia obok niej, ale wszędzie już byłem. Od Ponikwy odkęciłem więc manetkę i zwolniłem dopiero w Litowisku skręcając do Podkamienia

IMG_7338.JPG

IMG_7357.JPG

Stary klasztor dominikanów jest dziś w rękach grekokatolickich studytów. Z ich symboliką nabiera coraz bardziej wschodniego sznytu: począwszy od kutych drzwi do kościoła, które choć zabytkowe i dobre to wymienione na pozłacane, z innymi krzyżami, bez orłów, aż po dach...temat nie na ogólne forum motocyklowe. Polska głęboko partycypuje w odnowienie zabytku, ale czy ktoś zdaje sobie sprawę, że powstaje obcy kulturowo, niemający historycznej istoty obiekt? Gdzie są granice partycypacji Polski w taką renowację?
Właśnie koparki pracujące na dziedzińcu wyryły 11 zabytkowych grobów. Konserwator krzyczy, a firma olewa ustalenia z nim. Zabytki zniszczone bezpowrotnie.


IMG_7345.JPG


Podkamień to malownicze miasteczko. Zwłaszcza klasztor na Górze Różańcowej z tradycją od czasów Jacka Odrowąża, czyli XII-XIIIw. Dziś nadjechałem od pól i głównie obejrzałem stary cmentarz łącznie z kwaterą poświęconą zamordowanym w klasztornym kościele w 1944

IMG_7347.JPG

IMG_7348.JPG

IMG_7350.JPG

IMG_7353.JPG

Ale ustrzeliłem tam kolejną piękną kapliczkę, tym razem z zachowanym napisem:
Pamiątka małżonków
Bazylego i Marianny Sołty (S?) rok 1876 (?)



Stąd 4km polem do Palikrowów

IMG_7359.JPG

Myślałem, że tylko na chwilę, by zobaczyć miejsce zbrodni,ale jadąc po łące spotkałem Stefana
Ma 77 lat i historię zna z opowieści, ale zna szczegółowo. Staliśmy rozmawiając na łące dwie godziny zanim podeszliśmy do pomnika

IMG_7360.JPG

12 dni po pacyfikacji Huty Pieniackiej te same oddziały, czyli 4 pułk policyjny SS stworzony z ukraińskich ochotników do 14 dywizji grenadierów SS Galizien wspomaganych miejscowymi oddziałami UPA i okolicznych grup samoobrony będących ich zapleczem, podeszły pod klasztor w Podkamieniu w celu wymordowania schronionych tam ok 700 uciekinierów ze spacyfikowanych okolicznych wiosek. W czasie oblężenia obronnego klasztoru część oddziałów odeszło do pobliskich Palikrów, których ponad 70% stanowili Polacy. Po spędzeniu ludzi na podmokłą łąkę oddzielili Polaków i 365osób rozstrzelali z ciężkiego karabinu maszynowego.Po czym wrócili do Podkamienia i dokończyli szatańskiego dzieła z liczbą ok 600 bestialsko zamęczonych.

Warto wspomnieć groteskowe powody mordu w Hucie Pieniackiej i porównać z kolejnymi:
czy tu też była samoobrona rzekomo terroryzująca okolicę wespół z partyzantką radziecką?
Zginęli bo byli Polakami.

W Palikrowach, miejscu kaźni w zasadzie stoją dziś dwa pomniki. Ten nowszy miał ufundować syn Ukrainki, która jako miejscowa, przed oprawcami weryfikowała przynależność narodową, a tym samym skazując na śmierć.

Na pogawędce zszedł wieczór i obfita rosa zniechęciła mnie do poszukiwania noclegu. Zostałem na łące oddzielony od pomnika kępą pokrzyw.
Rano, tuż po wschodzie słońca obudził mnie ryk kosy spalinowej. To Stefan z wnukiem przyszli obkosić zarośnięte pomniki. Przy okazji dostałem torbę świeżo upieczonych placków, trzy świeże ogórki i butelkę wody ze studni. Tradycyjnie pokazał też źródło rzeczki, nad którą spałem

IMG_7365.JPG


Stefan sporo opowiadał mi o okolicy- całe życie był w kołchozie kierowcą traktora.
Zapragnąłem dojechać do najbliższego szutru i nie opuszczać go zwiedzając okolicę.
Czasem tylko zatrzymywałem się na zdjęcie. Dzida!

IMG_7385.JPG

[majo]

Tomek może uda się zabrać z Tobą kolejnym razem?

[Sławekk]

super

[ATomek]

Dziękuję, że ktoś tu zagląda.
Majo, wiesz, jak bardzo trudno zgrać te wszystkie ramy. Może 28 lutego? To jest sztywny termin znany od 76lat. Nie piszcie, że za późno dałem znać.
Jeszcze jesienią są tam drugie uroczystości- ukłon w stronę motocyklistów przyjeżdżających tam 13 sierpnia z Rajdem Katyńskim, ale nie tylko. Po prostu Hutniacy tam wtedy są i można przeżyć uroczystości z nimi.

Ja jadę dalej swoją trasą:

IMG_7478.JPG

IMG_7413.JPG

IMG_7414.jpg

Lubimy takie dylematy

IMG_7372.JPG

IMG_7374.JPG

IMG_7378.JPG

IMG_7382.JPG

Markopol, Ratyszcze, Batków, Hnidawa, Garwolin, Manajów, Łukawiec

Ogólnie teren jest mocno pofałdowany, poprzecinany mniejszymi lub większymi jeziorami, zalewami, rozlanymi rzekami, głównie Seretem. Bardzo ciekawy, bo perspektywa zmienia się z każdym pokonanym wzniesieniem

IMG_7387.JPG

IMG_7404.jpg

IMG_7398.jpg

Zajrzałem przejazdem i do Garwolina, dawnego folwarku z XVIIw, jaki kiedyś odkryłem i opisywałem. Dziś poszerzyli nawet drogę, przy której stały zabudowania

IMG_7415.jpg

IMG_7417.jpg

IMG_7419.jpg

I tu chwila przerwy.
W myśl powiedzenia Mikołaja Reja: "Jeśli przechodzisz mimo ten kamień, spójrz, co wyryto na niem", czytam większość sentencji na wszelkich upamiętnieniach. W Łukawcu podobnie jak w większości okolicznych wiosek, stoi XIX wieczna kapliczka. Dziś pomalowana na niebiesko i żółto, ale nie to mnie razi. Na tablicy- niezłym falsyfikacie- czytamy, że powstała w 1991roku na cześć ogłoszenia niezależnej Ukrainy i powrotu wiary chrześcijańskiej

IMG_7420.JPG

przewrotne, wężowe plemię

IMG_7477.JPG

W najbliższym otoczeniu Huty Pieniackiej nie byłem dotychczas w dwu dawnych wioskach: Hucie Werchobuskiej i Hucisku Pieniackim, a to z racji ich położenia.
Hucisko Pieniackie było podobno najładniej położoną wsią. Prawie w centrum Pamiątki Pieniackiej- pierwszego w Polsce rezerwatu przyrody. Założył go w 1886 r Włodzimierz Dzieduszycki- pan na Pieniakach.

Co tam dziś zastanę?

IMG_7429.jpg

Jadąc tam spełniam swoje dawne marzenie. W opowieściach raiła się jako gdzieś na końcu świata, niedostępna. Niby perę km w linii prostej, ale od strony Huty Pieniackiej pozarastały wszystkie drogi. Zresztą położona w kotlinie, niżej niż HP, dodatkowo wśród bukowego starodrzewu, z mokrym podszyciem, była odcięta mrocznymi wąwozami.
Podjechałem pod pierwszy możliwy zjazd i w połowie zatrzymały mnie koleiny po pachy poprzetykane okrąglakami i grubymi gałęziami „pod koła”, zarośnięte trawą, że nawet nie widać gdzie nogę postawić. Cóż, wycofałem się. Aż tak czarny nie jestem

IMG_7425.jpg

Pojechałem na starą drogę z Pieniak. Szybko skończył się lajcik dojazdowy do pieniackich pól i zaczęły się koleiny. Tak samo głębokie, ale suche. Dało się jechać środkiem wyrównanym przez tylne mosty i zderzaki, pomiędzy koleinami, że jakby co, to nie byłoby jak się podeprzeć. Jadę!

IMG_7461.JPG

IMG_7434.jpg

IMG_7431.jpg

IMG_7435.jpg

W połowie podjazdu wymiękłem.
I wtedy pojawił się człowiek z kosą. Wyglądał jak...człowiek z kosą: miał na sobie tobołek i przykryty trawą garnek, a w nim poziomki wielkości małych truskawek. Opowiedział, że mieszkał w Hucisku Pieniackim dwadzieścia lat temu i pokazał, którędy dojechać i gdzie czego szukać.
Jedyną słuszną drogą było z powrotem w dół. Tylko jak zawrócić na 60cm? Dla afryki padła zdecydowana komenda "leżeć" po czym jednym palcem obróciłem ją o 180* i kazałem wstać.
Nie wiem, czy jakikolwiek inny motur byłby tak posłuszny. Już siedząc na niej przeprosiłem za oschłe komendy i zjeżdżaliśmy w dół, do odchodzącej dróżki w trawie, której wcześniej nie dostrzeglem.

IMG_7427.jpg

IMG_7460.JPG

Tak dojechałem do centrum wsi
IMG_7443.JPG

IMG_7452.JPG

IMG_7450.JPG

IMG_7440.JPG

IMG_7451.JPG

Poruszając się w pokrzywach i arcydzięglu po brodę odnalazłem dom Człowieka Z Kosą i zarysy drugiego- dzisiaj jedynych z całej wsi. Zresztą zarośniętego tak gęsto, że nie dałem rady się przedzierać. Po raz pierwszy użyłem płynu na komary. Zresztą ich ukąszenia były ledwie odczuwalne w porównaniu do pokrzyw.
Odnalazłem wąwóz- podobno miejsce tragedii prawie 140 polskich mieszkańców i zostało mi jeszcze źródło. Widziałem przez chaszcze jego miejsce w pobliży wierzb, ale wtedy pod nogami zobaczyłem żmiję. Leżała zwinięta w sprężynę a koniuszkiem ogona pokazywała mi drogę powrotną. Wcześniej uciekały mi spod nóg tłuste padalce, ale teraz źródło odpuściłem.

Jedyną pamiątką polskiego pochodzenia wsi jest napis na kapliczce

IMG_7459.JPG

IMG_7458.JPG

Tę figurę postawiła gmina Huciska Pieniackiego na uproszenie opieki Matki Bożej dla całej gminy

IMG_7455.JPG

IMG_7479.jpg

Zapomniałem o całym bożym świecie: o jedzeniu, o tym, że kończył się dzień, o odgłosach zbliżającej się burzy i powrocie po mokrych wertepach. Nie miałem wody, żeby tu zostać na noc. Przypomniałem sobie o piwie w torbie i poziomkach przy drodze. To mi dziś wystarczy.
Wyciszony, nie myślałem o wiosce i sklepie. Tak, to dobry moment na zakończenie całego wyjazdu.
Jeszcze tylko zarejestrowałem na przyszłość miejsce skrętu do Huty Werchobuskiej i w deszczu dojechałem po 940km do celu, do Huty Pieniackiej

IMG_7469.JPG

IMG_7476.JPG

IMG_7474.JPG

[Mallory]

Napisał majo

Tomek może uda się zabrać z Tobą kolejnym razem?

Napisał ATomek

Dziękuję, że ktoś tu zagląda.

Majo - to samo mi przeszło przez głowę.
Tomek - jak zwykle super...