Bułgarski bastion komunizmu 2013 - filmik

[Głazio]

Pocieszający jest fakt, że ludzie stojący za nami w kolejce patrzą na właścicielkę ze wstydem i wyrzutem – wyraźnie nie podoba im się jej zachowanie.

...cd ...

Nocleg udaje nam się znaleźć kilka kilometrów za Ivanjicą. Wjeżdżamy w boczną drogę i rozkładamy namiot za opuszczonym budynkiem szkoły. Jesteśmy chyba w pobliżu jakiejś wsi, dość blisko słychać szczekanie psów ale egipskie ciemności utrudniają rozpoznanie terenu. Dalszą część wieczoru spędzamy w namiocie z powodu ulewy, która usypia nas łagodnie niczym najpiękniejsza kołysanka.



Dzień 9. (11. sierpnia – niedziela)

Pierwszy poranek w Serbii wita nas słońcem i normalną temperaturą. Męczące upały zniknęły bezpowrotnie. Wstajemy wypoczęci i we wspaniałych humorach. Dookoła nas rozpościerają się cudowne widoki – góry, góry, góry… Po porannej toalecie i szybkim śniadaniu robimy mały rekonesans w terenie. Nieopodal nas, pod jedną z gór przycupnął maleńki monastyr św. Kuźmy i Damiana. Postanawiamy dostać się do niego i od razu wcielamy nasz plan w czyn.



Prowadząca do miniaturowego monastyru szutrowa droga jest bardzo stroma i śliska po nocnej ulewie. W pewnym momencie motocykl zaczyna się osuwać. Niżej droga wygląda jeszcze gorzej, robi się coraz bardziej stromo. Po kilkuset metrach GS się przewraca i musimy się nieźle napocić, żeby go postawić na koła przy takim spadku terenu. Luźne kamienie, śliska glina i duży spadek terenu sprawiają, ze podejmujemy decyzję. Zawracamy. Klasztor św. Kuźmy i Damiana będzie musiał jeszcze na nas poczekać.



Wyruszamy do klasztoru Studenica z XIII wieku, położonego 60 km od miasta Novi Pazar. Wielki żupan Serbii Stefan Nemanja poświęcił klasztor Matce Boskiej Dobroczynnej i uczynił z niego mauzoleum całej dynastii.



Monastyr Studenica to świątynia wzniesiona w stylu średniowiecznej serbskiej architektury, w której na szczególną uwagę zasługują kolorowe freski. Ten zabytek – jako jeden z nielicznych w Serbii obiektów – znajduje się na Liście UNESCO.



Monastyr leży w górach, z dala od większych miast.



Taka lokalizacja sprzyja kontemplacji i modlitwie.



Przybywający tu mogą w spokoju zastanowić się nad swoim życiem i zatopić w modlitwie.



Spacerując po obiekcie mieliśmy wrażenie jakby czas się zatrzymał a wszelkie problemy i nurtujące pytania zatrzymały się pokornie przed bramą klasztoru.



Wyciszeni i pozytywnie nastawieni opuszczamy mury klasztoru Studenica.



Na parkingu spotykamy dwóch serbskich motocyklistów, z którymi gawędzimy chwilę i wymieniamy uścisk dłoni.



Wyruszamy w dalszą drogę.



Przed nami niebezpiecznie bijące serce Serbii – Kosowo.



W tym roku chcemy przez nie przejechać. Próbowaliśmy już raz kilka lat temu ale nam się niestety nie udało. Powodem był wybuch zamieszek między Albańczykami i Serbami oraz zaminowany wiadukt tuż za odprawą graniczną. Skomplikowany problem narodowościowy sprawia, że nader często ten piękny zakątek Bałkanów jest niedostępny dla cywilów. Siły KFOR pilnują granic niczym mitologiczny Cerber strzegący wejścia do świata zmarłych. Kosowo położone w południowej część Serbii ma wyjątkowe znaczenie dla serbskiej tożsamości narodowej i historii. Uważa się je za kolebkę serbskiej państwowości i mimo, że teoretycznie dalej stanowi część Serbii posiada autonomię i podlega administracji ONZ. Każdy przewodnik turystyczny twierdzi, że Kosowo nie jest miejscem bezpiecznym dla turystów i jeszcze długo nie będzie. Niebezpieczeństwo min, napady i pospolita przestępczość to tylko kilka powodów dla których większość podróżników omija te tereny. Wiele z tych informacji mija się z prawdą. Przez przeważającą większość czasu nie dzieje się tutaj nic, co można by uznać za okoliczności niesprzyjające podróżowaniu.



My od dawna marzymy o podróży do nieuznawanego przez wiele krajów świata Kosowa. Ciągnie nas tu i mamy ogromną chęć zobaczyć tę część Bałkanów na własne oczy. Na teren Republiki Kosowa wjeżdżamy od strony miejscowości Raszka. Na przejściu spora kolejka tirów i samochodów osobowych. Odprawą i formalnościami paszportowymi zajmują się policjanci i celnicy. Na granicy panuje wyjątkowy spokój. Spodziewaliśmy się zasieków, dziurawych dróg, świadectw wojny na każdym kroku, wojska, przesłuchań – a tu zupełnie nic… Dostajemy pieczątki w paszporcie i jedziemy dalej, prosto do Prisztiny. Po kilkuset metrach Kosowo wita nas napisem na wiadukcie „NATO go home!”.
Północna część Kosova to region zamieszkany przez Serbów – wszędzie powiewają serbskie flagi. Wydaje nam się, że ta część jest bardziej serbska niż sama Serbia!



W Kosowie Serbowie stanowią mniejszość. Wygląda na to, że nie w tej części autonomii. Mimo to wielu z nich wyemigrowało stąd z powodu ekonomicznego zacofania obszaru. Druga strona prawdy jest taka, ze populacja kosowskich Albańczyków zwiększyła się kilkakrotnie i udział Albańczyków stale rośnie. Drogi na terenie całej republiki są bardzo dobre, tylko kierowcy uprawiają tzw. „wolną amerykankę”. Zarówno Albańczycy, jak i Serbowie są przyjaźnie nastawieni do przyjezdnych i coraz częściej zaczynają dostrzegać pozytywną rolę turystyki w rozwoju swojego kraju. Ale pamiętajcie, że warto mieć oczy i uszy szeroko otwarte, ponieważ w dalszym ciągu na terenie Kosowa konfiskowane są duże ilości broni i zdarzają się niebezpieczne sytuacje. My nie szukaliśmy bliskiego kontaktu z mieszkańcami Kosowa – interesował nas sam kraj. Dowodem na pozorne uśpienie Kosowa jest fakt, że w ostrzale misji EULEX w północnej części republiki (na naszej trasie) zginął litewski celnik.
W serbskiej części Kosowa większość aut jeździ bez tablic rejestracyjnych. Jeśli jakieś ma tablicę, to w większości przypadków jest to serbska rejestracja. W tej części nie spotyka się samochodów z rejestracją kosowską (RKS). Jest to element protestu serbskiej społeczności w Kosowie. Policja, zarówno międzynarodowa i kosowska nie reaguje na taki stan rzeczy w północnej części państwa.



Albańskie Kosowo wygląda zupełnie inaczej…. Rozwija się i rośnie niczym nieustający plan budowy. Na każdym skrawku ziemi widać tu nowe budynki, hotele, osiedla mieszkaniowe. Ale z drugiej strony widać tu też podobieństwo do Albanii – mnóstwo śmieci, smród palonych plastików i innych świństw. Im dalej na południe, tym gorzej. Po drodze mija nas mnóstwo weselnych korowodów. Pierwsze napotkane jadą w eskorcie sił KFOR. Czujemy się prawie jak w Albanii. Serbskie flagi, które królowały na północy ustępują tu miejsca albańskim barwom narodowym oraz kosowskiej fladze. Mijamy mnóstwo punktów kontrolnych, wozów sił KFOR oraz znaki z napisem „Uwaga CZOŁGI”.



W końcu dojeżdżamy do Prisztiny – stolicy i największego miasta autonomicznej Republiki Kosowo. Ten zakorkowany, brudny, śmierdzący betonowy moloch nie stanowi żadnej atrakcji turystycznej. Trudno tu wjechać i trudno się stąd wydostać. Krążymy chwilę po głównej ulicy miasta i zaspokoiwszy swoją ciekawość opuszczamy bez cienia żalu kosowską metropolię.

Kierujemy się na północny – wschód i dojeżdżamy dość szybko (dzięki wspaniałej jakości dróg) do miejscowości Merdare, przy granicy z Serbią. Stoimy tu nieco dłużej, niż przy wjeździe na teren Kosowa. Odprawa nie idzie tu tak sprawnie a i kolejka jest niepomiernie dłuższa. Policjanci zawracają jedną rodzinę przed nami, nie pozwalają im przejechać. Trochę nas to niepokoi. Kiedy przychodzi nasza kolej nie chcą od nas paszportów tylko dowody osobiste. Bez problemu opuszczamy terytorium Kosowa i wjeżdżamy na teren Serbii. Tak kończy się nasza jednodniowa przygoda z autonomiczną republiką, w której dwa żyjące obok siebie narody toczy robak nienawiści i wojny.



Paweł: Tym razem bardzo chciałem wjechać do Kosowa. Na siłę musiałem przekonywać Tamarę. Miałem przeogromną chęć aby zobaczyć ten skrawek albańskiej Serbii, do którego nie dane nam było wjechać w 2009 roku. Chciałem nawet przenocować w jednej z wiosek, by poznać tutejsze tradycje i skrywane tajemnice. Dużym sukcesem było przekonanie Tamary więc nie forsowałem więcej. Udało się osiągnąć cel – wjeżdżamy! Moja ciekawość była na tyle duża, że przy wjeździe do Kosowa na tzw. „przejściu granicznym” zaryzykowałem i nie wyłączyłem kamery na kasku. Po wjechaniu do Kosowa świeże, rześkie i czyste powietrze zamieniło się w ohydny odór palonych plastików. Zaskoczeniem były dla mnie progi zwalniające przy przystankach autobusowych wypełnionych ludźmi, serbskie flagi na każdym slupie elektrycznym, zablokowane betonowymi elementami lub oponami pasy ruchu i brak rejestracji na wszelkiego rodzaju pojazdach. Samochody osobowe, które mijaliśmy poruszały się dość wolno i w każdym było maksimum pasażerów. Kiedy przyspieszałem i wyprzedzałem jakiś samochód, ten także zaczynał jechać szybciej. Może to taka maniera jazdy?! Może chęć przyjrzenia się z bliska…?! Ludzie na terenie Kosowa, zarówno Albańczycy, jak i Serbowie wydają się być bardzo mili i przyjaźnie nastawieni. Żołnierze sił KFOR nie zawsze… Może to wynik ich stresującej pracy! Dużym zaskoczeniem byli dla mnie turyści w Prisztinie, którzy przewijali się tam i powrotem wzdłuż głównej ulicy. Wszędzie słyszałem rozmowy w języku angielskim!

Tamara: Sama nie wiem czego spodziewałam się po Kosowie?! Z jednej strony chciałam tam pojechać, z drugiej gdzieś w głębi duszy czułam strach. Ale to chyba normalne, że człowiek odczuwa strach przed nieznanym… Najbardziej stresujący był dla mnie wyjazd z Kosowa. Na przejściu panowało dość duże zamieszanie i tłum. Jeden z policjantów mówiący po angielsku zagadnął nas i powiedział, że będziemy mieć na pewno problem z wjazdem do Serbii. Chyba chodziło mu o kosowską pieczątkę w paszporcie, której Serbowie nie uznają. Przyznaję, że poczułam mrowienie na karku i włosy stanęły mi dęba na głowie. Zaczęłam gorączkowo szukać w myślach innego wyjścia. Jeśli nas nie wpuszczą, to będziemy musieli jechać z powrotem przez całe Kosowo do drugiej granicy. A co jeśli tam sytuacja się powtórzy? Z opresji wybawił mnie policjant, który poprosił nas o dowody osobiste i w ogóle nie rzucił nawet okiem na nasze paszporty. Przejechaliśmy. Uff!
Podobne odczucia miałam, kiedy, podczas poprzedniej wyprawy przejeżdżaliśmy przez Biesłan w Osetii Północnej. Wydaje mi się, ze miejsca naznaczone ludzkim cierpieniem, krwią i ofiarami wojny emanują dziwnym rodzajem energii i wzbudzają w ludziach irracjonalny strach.

… cdn

[puntek]

bardzo miło się czyta , zwłaszcza Wasze dygresje i opisy subiektywnych odczuć

[Głazio]

Podobne odczucia miałam, kiedy, podczas poprzedniej wyprawy przejeżdżaliśmy przez Biesłan w Osetii Północnej. Wydaje mi się, ze miejsca naznaczone ludzkim cierpieniem, krwią i ofiarami wojny emanują dziwnym rodzajem energii i wzbudzają w ludziach irracjonalny strach.

… cd …



Po „kosowskiej eskapadzie” jesteśmy z powrotem w Serbii i naszym celem jest tajemnicze miejsce kryjące się pod nazwą Đavolija Varoš, co w wolnym tłumaczeniu znaczy Diabelska Wieś.



Wioska leży blisko granicy z Republiką Kosowską i jest tłumnie odwiedzana przez turystów. Diabelska Wieś to fenomen przyrodniczy – wytrwali piechurzy mogą podziwiać 200 czerwonawych skał w kształcie słupów i piramid, wysokości 2-20 m i grubości 0,5 – 3 m.



Osobliwe skały są przykryte kamiennymi czapami i ustawione w równiutkich rzędach. Ponieważ stwierdzono tu wysoką koncentrację siarki i żelaza w pobliżu skał nie ma drzew, krzewów, roślin ani trawy. Taki krajobraz z pewnością zasługuje na miano diabelskiego. Szczególnie zjawiskowo skały prezentują się w świetle zachodzącego słońca, kiedy ostatnie promienie nadają im upiorny wygląd. O powstaniu Diabelskiej Wioski krąży wiele legend.



Według jednej z nich skały to zaklęte przez diabły dzieci, które przegrały zakład. Inna znacznie ciekawsza głosi, ze diabły chciały wyprawić ślub brata z siostrą a kamienne słupy to efekt działalności siły wyższej, która aby zapobiec kazirodczemu związkowi zamieniła wszystkich weselników w kamienie.



Diabelska moc trzyma chyba ciągle to miejsce we władaniu bo nasz GPS zaczyna świrować. „Hołek” nie może się zupełnie odnaleźć. Kurczę a mówił, ze z nim na pewno dojedziemy do celu! Może to zwykłe diabelskie sztuczki a może po prostu nigdy tu nie był!? Po zwiedzeniu Diabelskiej Wsi wracamy do głównej drogi i zastanawiamy się w którą stronę jechać. I właśnie tu, na poboczu drogi przekonujemy się o serbskiej życzliwości. Podchodzą do nas kierowca i pasażer ciężarówki stojącej nieopodal i oferują nam swoją pomoc. Przeglądają naszą mapę, doradzają którędy jechać i opowiadają co nieco o stanie dróg. Odradzają nam podróż bocznymi drogami, przez miejscowości Bojnik i Lebane. Mówią, że droga jest tam w bardzo złym stanie i może w ogóle nie nadawać się do przejazdu. Wybieramy więc – zgodnie z radą naszych serbskich towarzyszy drogę na Leskovac, która okazuje się być pokryta przyzwoitym asfaltem. Jadąc w kierunku granicy bułgarskiej co chwilę mijamy patrole policji. Albo serbscy policjanci są wyjątkowo pracowici albo jest to spowodowane bliskością terytorium Kosowa. Koło godziny 19 docieramy bez żadnych niespodzianek do Leskovaca – miasta położonego w centralnej części kraju nad rzeką Veternica. Zatrzymujemy się w centrum tego, jak się okazuje ponad 90-tysięcznego miasta i robimy zakupy w sklepie spożywczym. Próbujemy ocucić Hołka, który nie wiedzieć czemu co chwilę się zawiesza. Zgubił się biedak na serbskiej ziemi i nijak nie może odnaleźć sygnału. Doprowadzając GPS do stanu używalności korzystamy z postoju – pijemy zimny napój i jemy lody.

Co chwilę zaczepiają nas ciekawscy przechodnie. Nie są natrętni ale zwyczajnie chcą nam pomóc. Od jednego gościa dostajemy wizytówkę pobliskiego hoteliku. Często przejeżdżają obok nas motocykliści. Jeden z nich zatrzymuje się i pyta czy może nam w czymś pomóc. Dziękujemy za chęci i mówmy, ze wszystko jest ok. Nie wydaje się być przekonany ale po chwili odjeżdża. Po pięciu minutach pojawia się znowu i tym razem już nie odpuszcza. Wypytuje nas dokładnie o wszystko i mimo, ze mówi łamanym angielskim dogadujemy się , jak tylko motocyklista z motocyklistą na końcu świata potrafi. Po serii pytań i odpowiedzi nasz nowy znajomy milczy chwilę. Widać, że rozważa w głowie jeszcze raz wszystkie fakty i analizuje. Nagle bez żadnych dłuższych ceregieli zaprasza nas do siebie i wypowiada magiczne zdanie: „Będziecie moimi gośćmi”. I tym sposobem rozwiązuje się nasz problem z poszukiwaniem noclegu na dzisiejszą noc. Mamy niewiarygodne szczęście!!! Aż się wierzyć nie chce po prostu! Nasz anioł stróż nazywa się Vladimir Petrovic i jest jednym z najstarszych motocyklistów w mieście. Jest też właścicielem jednej z najlepiej prosperujących restauracji i kilku kamienic w rynku.



Po przejechaniu kilkuset metrów wjeżdżamy za Vladem do podziemnego garażu. Zostawiamy motocykl w obstawie kilku innych i udajemy się piętro wyżej do wspaniale wyposażonego mieszkania (prawie apartamentu). Kuchnia, łazienka, wielki salon a ponadto całe dodatkowe piętro z ogromną sypialnią i łazienką. Wszystko dla nas. Kompletnie zaskoczeni dostajemy do ręki klucze do mieszkania, pilota do garażu i zaproszenie na kolację w restauracji Cap Cap. Na miejscu poznajemy rodzinę Vlada – jego syna Duszana, żonę Katrinę i przyjaciół motocyklistów. Rozmawiamy głównie w j. angielskim, konsumujemy ogromną kolację, na którą składają się regionalne przysmaki i pijemy serbskie piwo. Za nic nie płacimy, ponieważ jesteśmy gośćmi Vlada. Wśród osób towarzyszących nam przy stoliku jest nawet jeden Francuz – architekt, który pomieszkuje tu od dłuższego czasu. Zdradza nam za co kocha Serbię a my ochoczo przyznajemy mu rację: ograniczenia prędkości są czysto teoretyczne i nikt się nimi nie przejmuje, fotoradarów jest tu jak na lekarstwo a mandaty są znacznie niższe niż w Europie Zachodniej. W dalszej części wieczoru, zwiedzamy restaurację Vlada i Katriny, spacerujemy po mieście i na koniec lądujemy w klubie motocyklowym South Riders Leskovac. Kiedy późną nocą kładziemy się w końcu spać ciągle nie możemy wyjść z osłupienia jak wielkie szczęście mieliśmy tego dnia. Jednego jesteśmy jednak pewni – Serbia przywitała nas po królewsku i w naszych wspomnieniach zajmie jedno z poczytniejszych miejsc! Zasypiamy w koszmarnym upale ale z pozytywnymi emocjami w duszy…



Dzień 10 (12. Sierpnia poniedziałek)

Rano wstajemy dość wcześnie i idziemy do sąsiedniego mieszkania podziękować naszym przyjaciołom za wszystko. Wymieniamy się kontaktami oraz małymi podarunkami. Zostawiamy słodkie ukraińskie wino i koszulki Radiatora, a w zamian dostajemy batoniki na drogę i 52-procentową serbską rakiję. Jeśli nie wiecie co to takiego, to musicie wiedzieć, że ma dużo wspólnego z Nokią. Tak samo jak ona connecting people czyli łączy ludzi! Eskortowani przez dwa motocykle wyjeżdżamy przed południem z Leskovaca i kierujemy się w stronę granicy z Bułgarią.



Jadąc krętymi i malowniczymi drogami mijamy przydrożne hodowle ryb i małe elektrownie wodne. Przed nami roztacza swe uroki Jezioro Vlasinsko (Vlasina Lake), któro jest najwyżej położonym i największym sztucznym jeziorem w Serbii. Naprawdę urokliwe i przygotowane na dużą liczbę turystów miejsce.



Poruszając się wzdłuż brzegów jeziora zatrzymujemy się w jednym z przydrożnych sklepów i robimy krótki popas. Posilamy się miejscowym przysmakiem „burkiem”! Nie, oczywiście nie konsumujemy psa! Burek to rodzaj wypieku z francuskiego ciasta z mięsnym albo serowym farszem. Zjadliwy ale strasznie się kruszy.



Jesteśmy we wschodniej części Serbii, która już na pierwszy rzut oka jest dużo biedniejsza. Asfalt jest dużo gorszy, wioski są coraz biedniejsze i ukryte w górskich zakamarkach, ludzie zajmują się tu głównie pasterstwem.

Jak w wielu miejscach w Europie nie dotarł tu jeszcze ze swoimi brudnymi łapami zachód. Wciąż można się tu cieszyć dziką przyrodą i gościnnością ludzi. Pozytywne doznania wzbogaca także malownicza i niezwykle kręta droga, która wydaje się wić niczym rozwścieczony wąż morski.

W końcu docieramy do granicy z Bułgarią. Na przejściu Ribarci – Oltomanci panuje kompletny zastój i brak ruchu. Nie ma tu żywego ducha prócz dwóch gości, którzy zachowują się jak byśmy byli niewidzialni. Po chwili jeden z pograniczników podchodzi do nas i wydaje się być mocno wkurzony. Chyba zakłóciliśmy jego święty spokój! Gość ma chyba metr dziewięćdziesiąt wzrostu i taksuje nas spojrzeniem pełnym nienawiści. Jakby tego było mało, nie odzywa się ani jednym słowem. Ale to chyba dobrze, bo jego spojrzenie wyraża tysiąc słów, i to chyba niezbyt pozytywnych. Bardzo skrupulatnie ogląda nasz aparat fotograficzny i mamy wrażenie, że próbuje wzrokiem prześwietlić wszystkie zdjęcia. Jezu co za oprych! Po odebraniu naszych paszportów mierzy nas wzrokiem bazyliszka – albo chce nas przestraszyć albo planuje zabójstwo...

... cdn ...

[Głazio]

... cd

W międzyczasie w pobliżu pojawia się celnik, który na szczęście okazuje się być bardziej rozmowny i przychylniej nastawiony. Nasze paszporty są dokładnie wertowane (chyba z dziesięć razy tam i z powrotem). Sądzimy, że ta kontrola jest spowodowana kosowską pieczątką! Nasycony widokiem naszych paszportów pogranicznik wyrzuca je przez okienko! Zabieramy je potulnie i pytamy niezwykle grzecznie, czy możemy już jechać dalej. Nasz milczący oprawca kiwa nieznacznie głową i takim sposobem bez jednego słowa przekraczamy granicę serbsko – bułgarską. Przejście graniczne po bułgarskiej stronie jest równie wyludnione ale jego pracownicy nie zabijają nas wzrokiem. Zostajemy bardzo szybko i sprawnie odprawieni i już po chwili możemy się cieszyć urokami bułgarskiej ziemi.



Pierwszym większym miastem na naszej drodze jest Kiustendił – orientalne miasto, które rzymianie nazywali „miastem łaźni”. To urokliwe miasteczko od dawnych czasów przyciągało różnych najeźdźców – a wszystko za sprawą źródeł termalnych. W Kiustendił położonym na rozległej równinie daje się nam ponownie we znaki upał. Dość szybko udaje nam się znaleźć kantor, w którym wymieniamy resztki serbskiej waluty i trochę euro na bułgarskie lewy. W pobliżu kantoru zaczepia nas motocyklista na Africa Twin, który dostrzegł chyba naszą rejestrację i oferuje nam swoją pomoc. Nasz GPS znowu zawiódł. Michaił jest niezwykle otwartym wesołkiem i całkiem nieźle mówi w języku angielskim. Dzięki jego pomocy sprawnie przejeżdżamy przez miasto w godzinie szczytu i zatrzymujemy się na stacji benzynowej poza centrum. Chcemy kupić mapę Bułgarii, ponieważ nie wzięliśmy naszej z domu. Nie wiadomo jak to się stało ale została chyba na stercie rzeczy, które zostawiliśmy przed garażem. Michaił na pożegnanie zaprasza nas na wódkę do Sozopola nad M. Czarnym, gdzie wybiera się wieczorem. Kto wie może się jeszcze gdzieś spotkamy. Życie jest dziwne i nieprzewidywalne. Na wszelki wypadek wymieniamy się numerami telefonów. Na stacji benzynowej spędzamy trochę czasu – przegrzaliśmy się znowu i postanawiamy się ochłodzić. Głazio błąka się w skarpetkach po sklepie – nie wiem czy to skutek upałów czy po prostu dopadła go popołudniowa nuda w czasie postoju.



Po jakimś czasie tankujemy i wyruszamy w kierunku nizinnego miasta Dupnicy. Na horyzoncie widać już masyw Gór Riła, który majestatycznie wznosi się do nieba. Widok tych gór za każdym razem robi na nas ogromne wrażenie. W okolicy wsi Stob podjeżdżamy pod Stobskie Piramidy – malownicze dzieło natury. Fantastyczne formacje skalne w kształcie piramid z pomarańczowo – beżowego piaskowca powstały dzięki wypłukiwaniu przez deszcz i topniejący śnieg fragmentów miękkich skał. Iglice piramid wznoszą się dumnie na zboczach zachodnich ścian Gór Pirin tworząc bajeczną scenerię, której nie sposób się oprzeć. Najpiękniej to miejsce wygląda podczas zachodu słońca. Ostanie promienie nadają im niesamowite barwy. Dużo się tu zmieniło od naszej ostatniej wizyty. Teraz jest tu kasa, w której trzeba kupić bilety wstępu i zamknięty szlaban dla zmotoryzowanych. Ponieważ obiekt jest już zamknięty postanawiamy wrócić tu nazajutrz i jeszcze raz przejść się na szczyt malowniczym szlakiem. Kusi nas „nielegalny spacer” po okolicy ale wzywa nas już magia Monastyru Rilskiego, od którego dzieli nas już tylko kilkanaście kilometrów. Po drodze robimy zakupy, ponieważ w pobliżu klasztoru może być problem z kupnem alkoholu.



Wraz z powoli zapadającym zmierzchem docieramy do najbardziej znanego z bułgarskich monastyrów. Pobyt w Górach Riła zaczynamy od poszukiwania strategicznego miejsca na rozbicie obozu.



Znajdujemy niesamowite miejsce na leśnej polanie położonej nad czystym strumieniem. Zjazd na polanę może jest nieco karkołomny ale być może, że nie będziemy mieć zbyt wielu współlokatorów w sąsiedztwie. Na polanie naszych marzeń stoi jeden samotny namiot ale nie widać koło niego żadnego ruchu.



Rozbijamy namiot i jedziemy do klasztoru.

... cdn ...

[Głazio]

... cd ...
Późnym popołudniem nie ma tu już tylu turystów. Mamy więc możliwość pozwiedzać i popstrykać zdjęcia bez tłumów pielgrzymów przemieszczających się nieustannie po klasztornym dziedzińcu. Klasztor jest w trakcie renowacji. Część budynków została już odnowiona ale w głębi dziedzińca stoją widoczne rusztowania.



Rilski Monastyr to magiczne miejsce, dlatego przybyliśmy tu ponownie. Na jego atrakcyjność i niezwykłość wpływają nie tylko walory architektoniczne i malownicze górskie położenie. Jest tu jakaś nieuchwytna magia, niewidzialny urok wabiący od wieków ludzi z różnych zakątków świata. Jako pierwszy odnalazł to zagubione wśród lasów miejsce Iwan z Riły – pustelnik i mistyk żyjący w IX wieku. Eremita wzniósł tu swoją pustelnię a jego skromna i pełna świętości egzystencja przyciągała pielgrzymów z najdalszych obszarów.



W epoce średniowiecza w pobliżu pustelni powstał klasztor, który z czasem zaczął pełnić wiodącą rolę w bułgarskim kościele prawosławnym. Górski monastyr otaczają potężne mury, które na pierwszy rzut oka sprawiają wrażenie fortecy. Po przejściu przez bramę odwiedzającym ukazuje się ogromny dziedziniec i otaczające go łukowate arkady. Najbardziej zapada w pamięci kolorystyka całego obiektu – grube czerwone pasy i biało-czarne kraciaste wzory pokrywające w całości klasztorne zabudowania.



Głazio: Po raz pierwszy przyjechałem tu w 2007 roku. Od tego czasu sporo się zmieniło. Wokół klasztoru powstały nowe zabudowania, inne z kolei popadły w ruinę. Na dziedzińcu stada jaskółek bawią się w łapanego. Cieszyłem się z faktu, że tym razem mogę spędzić tu więcej czasu. Tym bardziej, że udało nam się znaleźć malowniczo położone dzikie miejsce kempingowe.



Czuję magiczne przyciąganie klasztoru. Spacerując po dziedzińcu chłonę niesamowity spokój, odprężenie i całym sobą podziwiam po raz kolejny niesamowite malowidła zdobiące ściany głównej świątyni. Położenie klasztoru z dala od wielkich aglomeracji miejskich sprzyja odpoczynkowi i głębokim przemyśleniom.



Tamara: Siadam pod jedną ze ścian i poddaję się niezwykłej atmosferze tego miejsca. Powoli zapada noc i pielgrzymi, którzy dostali od opata zgodę na nocleg w klasztornych komnatach udają się na spoczynek. Siedząc przed cerkwią usytuowaną pośrodku dziedzińca wsłuchuję się w ciszę, która panuje tu zawsze mimo obecności dużej liczby ludzi. Czas zatrzymuje się. Świat i jego doczesne sprawy niczym mityczna Atlantyda zapadają się w odmętach rzeczywistości. Jestem tu i teraz. Nie śpiesząc się uwieczniam nieskończone piękno klasztoru pstrykając setki zdjęć.



Po ciemku wracamy do naszego biwaku. Już po chwili pojawia się jak spod ziemi obok nas facet, który mówi coś po bułgarsku. Nie znamy tego języka ale rozumiemy pozytywne przesłanie. Bożydar – nasz nowy przyjaciel zaprasza nas do siebie (na przeciwległą stronę polany) na kolację. Kiedy przychodzimy na suto zastawionym stole zastajemy smażone pstrągi, sałatkę z pomidorów i ogórków, różne napoje, i oczywiście ogromną (1,75 l) butelkę domowej 60-procentowej rakiji. Jezu zginiemy tu, jak wypijemy choćby pół litra! A jeśli nawet nie zginiemy od razu, to na pewno w męczarniach za sprawą potwornego kaca! Powoli zaczynamy się integrować. Bożko mówi całkiem nieźle po rosyjsku, więc rozmowa toczy się sprawnie. Jeszcze sprawniej wchodzi nam rakija, która mimo tego, że jest ciepła smakuje całkiem nieźle. Chcemy też mieć jakiś wkład w kolację, więc przynosimy nasze konserwy. Bożydar wyjawia nam w szczerej rozmowie, że przyjeżdża tu każdego roku na święto Wniebowzięcia NMP. Mieszka niedaleko – w Dupnicy, więc dojazd nie stanowi żadnego problemu. Siedzimy przy stole i rozmawiamy do późnej nocy. W dobrym towarzystwie czas płynie szybko i przyjemnie.

Dzień 11(13. sierpnia –wtorek)

Głazio: Nazajutrz z rana zwiedzam najbliższą okolicę, w tym pobliskie wyspy. Bożydar zaprosił nas na śniadanie ale niestety musiałem pójść sam. Po wczorajszym wieczorze integracyjnym Tamara trochę zaniemogła. Procenty jeszcze nie wywietrzały jej z głowy i nie doceniła chyba mocy rakiji. Poprosiła mnie tylko rano o ręcznik namoczony zimną wodą. Muszę przyznać, ze nie wyglądała najlepiej. Bożko też zmartwił się jej niedyspozycją i przekazał przeze mnie paracetamol i zsiadłe mleko.



Tamara: Rany boskie – umieram! I to na własne życzenie. Co za franca z tej bułgarskiej rakiji! Rano kręci mi się mocno w głowie i wolę pozostać w pozycji leżącej. Po wczorajszych mistycznych przeżyciach w Rilskim Monastyrze dziś nie został nawet ślad. Jedynie tępy ból w głowie, który jest karą za mój brak umiarkowania.



Po południu zasiadamy do stołu wraz z Walentyną - żoną Bożydara. Wspaniała kobieta, pełna ciepła i otwarta. Jemy bułgarskie rarytasy przygotowane przez naszych gospodarzy (papryka pieczona na ognisku) i po posiłku udajemy się na wieczorne nabożeństwo w klasztorze.



Pod klasztorem – niespodzianka! Spotykamy motocyklistów na HD z Włoch. Niestety nie wdajemy się w dłuższe rozmowy – nie znają języka angielskiego, a my nie mówimy po włosku. Na klasztornym dziedzińcu zebrał się spory tłum. Wszyscy czekają z niecierpliwością na wieczorną mszę.



Przed każdym nabożeństwem można tu podpatrzyć ciekawy zwyczaj związany z przeganianiem złych duchów. Jeden z mnichów obchodzi cerkiew dookoła stukając rytmicznie w kawałek drewna.



Rozpoznajemy wykonującego rytuał duchownego – to ten sam, którego widzieliśmy tu sześć lat temu. Jest niezwykle wysoki, bardzo szczupły i ma na sobie pelerynę podbitą czerwonym materiałem. Wszyscy patrzą na niego z ciekawością i jednocześnie z pokorą. Kiedy mnich znika we wnętrzu cerkwi, której ściany zdobią wielobarwne i dość apokaliptyczne freski Zacharija Zografa natykamy się na dwóch motocyklistów – jeden z nich to Polak, drugi jest Niemcem. Jak się okazało Marcin i Peter – tak jak my – podróżują na na BM-ach zwiedzając najbardziej niedostępne regiony Bułgarii.



Z ostatnimi promieniami zachodzącego słońca wracamy do naszego obozu, a tu czeka na nas niespodzianka! Na naszej cichej polanie zadomowił się tabor Cyganów. Trochę jesteśmy zaskoczeni tym faktem. Romowie rozbili obóz na samym środku zagradzając nam dojazd do naszego namiotu. Co teraz?!

… cdn

[borys609]

Podpalą, zgwałcą, ograbią?

Jak zwykle, czyta się Was wyśmienicie... Aż mi się spać odechciało...
Czekam na więcej!

[Głazio]

Głazio: Ogromne zaskoczenie! Zjeżdżając z górki widzę tłumy ludzi, samochody i wielki namiot. To Cyganie! Kiedy zjeżdżam na naszą polanę stwierdzam, że dotarcie do namiotu będzie dość trudne. Robię mały rekonesans i znajduję wąski przesmyk, którego nasi sąsiedzi jeszcze nie zagospodarowali (czyt. nie zarzucili stertą klamotów). W ostatniej chwili zauważam na szczęście linki biegnące we wszystkie strony od cygańskiego namiotu. Jedna z nich jest akurat na odpowiedniej wysokości aby odciąć nieostrożnemu motocykliście głowę!!! W odpowiednim momencie zauważam ją i schylam się.

Parkuję motocykl i zastanawiam się czy nasz dobytek się przypadkiem nie upłynnił?! To nie jest moje pierwsze spotkanie z Cyganami. Na ich widok włącza mi się „wzmożony stan czujności”. Z uwagi na zapadające dość szybko ciemności stwierdzam, że trudno byłoby nam przenosić dziś obóz w inne miejsce. Postanawiam zostać i zobaczyć jak rozwinie się sytuacja. Przed nami czujna noc!!!

Tamara: Na naszej polanie niespodziewany, kolorowy i kłębiący się tłum. Romowie przybyli!!! Nie jestem w stanie ich zliczyć – jest ich bardzo dużo. W pierwszej chwili ogarnia mnie uczucie rozczarowania a przez głowę przelatuje mi myśl: ”Było tak fajnie i spokojnie.

Musieli się rozbić akurat na tej polanie?” Zaraz jednak zdrowy rozsądek powraca i układa myśli na swoim miejscu. Przecież to oni są u siebie, a my jesteśmy intruzami w ich kraju. Romowie to grupa etniczna pochodzenia indyjskiego zamieszkująca większość państw świata. Obecnie populację Romów szacuje się na około 8-15 mln. Dokładna liczba jest jednak bardzo trudna do ustalenia. W wielu krajach Romowie są zmuszeni ukrywać swą narodową tożsamość z powodu prześladowań lub panujących w społeczeństwie antycygańskich stereotypów. Potępiam ludzi, którzy są homofobami i wyznają rasistowskie poglądy. Czyżby i mnie się udzieliło? Nie. Nie chcę taka być i nigdy nie będę. Może się dziś zintegrujemy a nasi sąsiedzi odsłonią przed nami swoje cygańskie sekrety….



U Bożka i Walentyny trwają przygotowania do obiadokolacji, na która zostaliśmy oczywiście zaproszeni już rano. Dziś nasi gospodarze serwują pieczone ziemniaki, kiufte czyli zrazy mięsne z rusztu, słony biały ser, pomidory i paprykę pieczoną w ogniu. Kiedy papryka była dostatecznie upieczona Bożko doprawił ją olejem, octem i czosnkiem. Smakowała trochę jakby była zamarynowana – pycha. Ciągle myślimy o hałaśliwych Cyganach, którzy okazują się wobec nas grzeczni i dość sympatyczni. To dodatkowe zdziwienie. Wydaje nam się, że to w większości zasługa Bożydara – jest bardzo przyjacielski i Cyganie traktują go z wyraźnym szacunkiem.



Mimo to i tak postanawiamy co jakiś czas rzucić okiem na nasz namiot mając na uwadze ich zwyczaj przywłaszczania sobie cudzych rzeczy. W tym rozśpiewanym towarzystwie spędzamy kolejną noc. Zbliża się 15. sierpnia a wraz z nim święto Wniebowzięcia NMP. Do Rilskiego Monastyru zjeżdża codziennie coraz więcej pielgrzymów i turystów. Kusi nas, że by zostać tu jeszcze dwa dni i na własne oczy zobaczyć obchody tego prazdnika. Według Bożydara w dniu święta nie będzie na naszej polanie kawałka wolnego miejsca.



Postanawiamy wyjechać nazajutrz. Za długo siedzimy już w jednym miejscu. Może za rok uda nam się przyjechać … Do snu przygrywa nam tej nocy bardzo głośna cygańska muzyka.

Dzień 12 (14. sierpnia – środa)

Pobudka. Nasi sąsiedzi nieustannie hałasują, chyba w ogóle nie położyli się spać. Nasz namiot jest cały pokryty drobinami popiołu z palonych przez Cyganów ognisk. Wygląda jakby był ofiara budzącego się do życia wulkanu. Pakujemy się sprawnie i dość szybko, ponieważ chcemy jeszcze spędzić kilka chwil z Bożkiem i Walentyną. Zjedliśmy po raz ostatni śniadanie z naszymi przyjaciółmi i nastał moment pożegnania. Bożko i Walentyna są wzruszeni, my też.



Znamy się tylko trzy dni ale podbili zupełnie nasze serca. Mimo, że są praktycznie w wieku naszych rodziców czujemy się wspaniale w ich towarzystwie. Zupełnie jakbyśmy się znali całe życie. Wymieniamy się podarunkami – zostawiamy koszulkę RADIATORA i butelkę ukraińskiej kałganiwki. W zamian dostajemy od Walentyny zasuszony kwiat, który rośnie w niedostępnych miejscach Gór Riła i przynosi szczęście. Żegnamy się i wyjeżdżamy z ciężkim sercem (Bożko i Walentyna na zdjęciu poniżej). Jak się za chwilę okazuje niezbyt niedaleko. Na pierwszym stromym podjeździe, którym kilkakrotnie przejechaliśmy BMW przewraca się.

... cdn ...

[Głazio]

Na pierwszym stromym podjeździe, którym kilkakrotnie przejechaliśmy BMW przewraca się.

... cd ...

Całe szczęście Bożydar pomaga postawić kolosa na koła.



Po krótkim odpoczynku jesteśmy znowu w trasie. Kierujemy się w stronę Rodopów – jednego z bardziej urokliwych pasm górskich rozciągających się na terenie Bułgarii. W Rodopach zakochaliśmy się podczas naszej pierwszej wizyty w Bułgarii. Rodopy to piękne góry – niewysokie ale urozmaicone i malownicze. Pełno tu jaskiń i przepastnych wąwozów, które skrywają mroczne tajemnice. Po drodze zatrzymujemy się nieopodal wsi Stob, przy której wznoszą się Stobskie Piramidy.



Byliśmy w tym miejscu już kilka razy ale pokusa zobaczenia tego malowniczego dzieła natury jest nie do odparcia. Pierwszy raz odwiedziliśmy to miejsce w 2006 roku, kiedy wraz z Jaśkiem, Agnieszką i Bobem jechaliśmy do Turcji. Stobskie Piramidy to formacje z pomarańczowo-beżowego piaskowca pokrywające zbocza zachodnich ścian Gór Riła, które powstały w wyniku wypłukiwania przez deszcz i topniejący śnieg miękkich fragmentów skał.



Mało kto mógłby się oprzeć temu zapierającemu dech w piersi widowisku. Iglice piramid szczególnie zjawiskowo wyglądają w promieniach zachodzącego słońca, które podkreśla nieskończone, koronkowe piękno krajobrazu i tworzy wprost bajeczną scenerię. Podejście prowadzące na szczyt piramid jest długie, strome i dość wymagające. Przejście trasy turystycznej od parkingu do celu zajmuje nawet wprawnemu piechurowi około trzydzieści minut. Wysiłek potęguje jeszcze koszmarny upał i oślepiające słońce. Jesteśmy jednak uparci i udaje nam się dotrzeć na samą górę. W niektórych miejscach przejście zawiera elementy górskiej wspinaczki i trzeba utrzymywać równowagę na bardzo wąskich graniach. Bardzo dokładnie należy stawiać stopy i uważać na osuwające się kamienie i głazy. Jeden fałszywy krok i można spaść w przepaść! Turyści, którzy wyruszyli razem z nami nie dotarli na górę.



Zadowolili się widokiem z najniższego tarasu widokowego. Może zmęczył ich dający się mocno we znaki upał a może przygwoździł ich lęk wysokości. Po dotarciu na szczyt rozkoszujemy się fantastycznym widokiem. Wspaniale jest znowu tu być…



Opuszczamy Góry Riła. Z prawej strony rzucają na nas swój cień potężne Góry Pirin – najdziksze pasmo Bułgarii z 45 szczytami wznoszącymi się powyżej 2590 m n.p.m.



Przejeżdżamy przez większe miasto Razlog i w okolicach miejscowości Filipovo zatrzymujemy się przy ciekawej formacji skalnej zwanej „The Wedding”. Niestety osobliwe skały podziwiamy tylko motocykla – są raczej niedostępne i ciężko byłoby do nich dotrzeć. Trasa jest bardzo malownicza i obfituje w serpentyny.



Pięknymi i krętymi drogami dojeżdżamy do wioski Kowaczewica położonej wysoko w Rodopach. Po drodze mijamy ubogie i nędznie prezentujące się osady Cyganów. Biedę widać tu na każdym kroku. Cywilizacja i postęp jeszcze tu nie dotarły i wydaje nam się, że znaleźliśmy się w innych czasach.



Kowaczewica to maleńka wioseczka z rozpadającymi się starymi, drewnianymi domami stojącymi przy wąskich i nierównych brukowanych uliczkach. Kiedyś to miejsce tętniło życiem, dziś zapada się i chyli ku upadkowi. Turyści, którzy tu trafią mogą podziwiać przepiękną i zapierającą dech w piersi panoramę Gór Pirin. Błądzimy chwilę po labiryncie uliczek Kowaczewicy i zaczynamy zjeżdżać w dół.

We wczesnych godzinach popołudniowych zatrzymujemy się na krótki postój przy jednym z punktów widokowych. Siedząc przy drewnianym stole i jedząc zupki chińskie czujemy się niczym królowie na tronie świata!!!



Dla takich właśnie chwil warto podróżować!!! Po popołudniowej sjeście kontynuujemy trasę przez Południowe Rodopy. Kręte i malownicze drogi prowadzą nas przez miejscowości Dospat i Smolyan aż do Ardino. Na trasie Dospat – Smolyan znajduje się głęboki Wąwóz Trigradzki, którego główną atrakcją jest ciąg jaskiń Diabelskie Gardło. Miejsce godne polecenia i zwiedzenia. Droga prowadząca ze Smolyan do Srednogortsi ciągnie się wzdłuż rzeki Cherna. Po upalnym dniu czas na odrobinę ochłody.



Głazio: Przez cały upalny dzień miałem nieodpartą pokusę aby zaszaleć trochę i przeprawić się przez jakąś rzekę. Właśnie nadarzyła się dobra okazja. Zobaczyłem zjazd z głównej drogi i skorzystałem z niego natychmiast. Wiedziałem, że Wiórkowi nie spodoba się ten pomysł. Rzeczne przeprawy zazwyczaj pokonuję w pojedynkę, więc Tamara zsiadła z motocykla. Bardzo łatwo można się wyłożyć na śliskim czy wystającym kamieniu. Teraz byłem tylko ja, rzeka i drugi brzeg. Pod kołami mnóstwo luźnych otoczaków, które podczas przeprawy dają się mocno we znaki. Ciągle muszę kontrować kierownicą a waga motocykla z bagażami nie ułatwia mi sprawy. Szczęśliwy docieram w końcu na drugi brzeg. Emocje sięgają zenitu, w wyniku czego przestaję myśleć racjonalnie. Źle wybieram miejsce nawrotu. Nie zwróciłem uwagi, że pod kołami prócz kamieni i głazów znajduje się luźny piasek. Próbując cofnąć zakopuję się coraz głębiej.

cdn ...

[Głazio]

... cd ...

Po kilkuminutowej walce postanawiam położyć motocykl i czekać na odsiecz. Wspólnie z Tamarą udaje nam się wyciągnąć naszą maszynę, po czym czeka mnie droga powrotna i jeszcze jedna przeprawa. Nieźle się napociłem, jestem przegrzany do granic możliwości. Stawiam motocykl na środku rzeki i dopiero teraz mogę popstrykać zdjęcia. W końcu nie na co dzień mam możliwość parkowania w rzece!!! Te piętnaście minut przygody dostarczyło mi mnóstwo emocji i wspaniałych doznań. Warto było!!!



Tamara: Jak tylko zobaczyłam w dole poniżej drogi szeroką rzekę rozlewająca się wśród kamieni i głazów wiedziałam, że Paweł nie przepuści okazji. Od kilku dni paplał już jak nakręcony o rzecznej przeprawie. Jeszcze przed wyjazdem ustaliliśmy, że w tym roku nie będziemy szarżować ze względu na kontuzję jego ręki. Mieliśmy wybierać łatwe trasy i nie ryzykować. Łatwo powiedzieć – gorzej zrealizować! Zsiadłam z motocykla tuż przy zjeździe i mogłam już tylko bezsilnie obserwować batalię mojego kierowcy z rzeką i kamieniami. Długo nie musiałam czekać! Po kilku minutach motocykl leżał na boku zakopany do połowy koła w piachu i otoczakach a Głazio miał na twarzy niezwykle obleśny uśmiech. Cieszył się jak dziecko, bawiące się w piasku. Standard!!!

Po kilku wyprawach nie robi to na mnie większego wrażenia. Musieliśmy komicznie wyglądać z góry, od strony drogi. Co chwilę przejeżdżały tamtędy busy pełne pasażerów i dochodził nas śmiech i krzyki. Mnie tam do śmiechu nie było. Na pewno tu zginiemy!!! Ale w sumie nie pierwszy i nie ostatni raz. Musiałam się mocno napocić, żeby pomóc Pawłowi wydrzeć Beemę i pchnąć ją w kierunku rzeki. Przez tego ciężkiego kolosa wyrobię sobie muskuły jak Arnold Schwarzenegger.



Wieczorem po szalonej rzecznej przeprawie docieramy w końcu do Ardino. To właśnie gdzieś w tej okolicy znajduje się Diabelski Most. Robimy małe zakupy i bez trudu odnajdujemy drogowskaz, zgodnie z którym od Diabelskiego Mostu dzieli nas 10 km. Początkowo jedziemy niezłej jakości asfaltową drogą, która po kilku kilometrach przeistacza się powoli w żwirowo-piaskową dróżkę. Zmrok zapada dość szybko a jakość naszej drogi pogarsza się w zastraszającym tempie. Gwoździem do trumny jest dodatkowo zakaz ruchu, który pojawia się ni stad ni zowąd i zagradza nam przejazd. Za długo już jeździmy jednak po bałkańskich drogach, żeby zatrzymał nas jakiś tam „ZAKAZ RUCHU”. W Bułgarii zakazy są po to by je łamać. Bardzo chętnie i z pewną dozą przyjemności stosujemy się do tej zasady. Mijamy przeszkodę i dalszą część trasy pokonujemy w egipskich ciemnościach.



Głazio: Na początku droga szutrowa, w którą wjechałem była mało wymagająca. Jeździłem po gorszych. Gdy zorientowałem się, że zamienia się w istny plac budowy było już niestety za późno. Ciemność ograniczała mi widoczność i mogłem tylko jechać do przodu. Jazda w egipskich ciemnościach po takich wertepach to duży wysiłek. Całą swoją uwagę skupiałem na wyborze optymalnej trasy. Nasze BMW ma dość słabe światła, które świecą punktowo i nie zapewniają komfortu jazdy w nocy. Tamara lamentowała i plotła coś o przepaściach, na których nie mogłem skupić swojej uwagi. Widziałem czubki drzew poniżej drogi tylko na zakrętach. Gdy zobaczyłem światło pomyślałem sobie, że jesteśmy u celu i poczułem ulgę. Końcowy etap okazał się tym, czego nie lubię najbardziej. Jazda w piasku na oponie asfaltowo-szutrowej tak ciężkim motocyklem do przyjemnych nie należy. Pojawiło się pytanie czy będzie tzw. „gleba”?

Tamara: Myślałam, że już nic mnie dzisiaj nie zaskoczy. Po rzecznej przeprawie i opcji spędzenia nocy w rzece nie miałam ochoty na kolejne emocje. No cóż pomyliłam się! To miało być proste i łatwe 10 km. Co za naiwność!!! Jedno Wam powiem – jazda w totalnych ciemnościach po dróżce, na której pełno zwałów piasku, kamieni, dziur i różnego rodzaju maszyn drogowych do najprzyjemniejszych nie należy. Moje emocje sięgnęły zenitu. Szczególnie jak widziałam przepaści po prawej stronie drogi! Rany boskie! Spadniemy i nie znajdą nas do wiosny! Paweł skupiał całą uwagę na drodze, BMW tańczyło i ślizgało się jak szalone na kamieniach a ja zdrowaśki odmawiałam! Tego wieczoru zrozumiałam chyba treść wyrażenia: ”Mieć pełno w gaciach”. Jak w końcu zobaczyłam światełko na końcu drogi to musiałam się powstrzymać, żeby nie paść na kolana i nie całować ziemi. Na dzisiaj mam dość. Już nie chcę więcej!!!



Gdy zsiadamy z motocykla naszym oczom ukazuje się most – niestety w remoncie. Nawet nocą nie wygląda zbyt widowiskowo obstawiony z każdej strony labiryntem rusztowań. Co za pech! Akurat teraz muszą go remontować! ? Obok mostu stoi kamienna wiata, pod którą siedzą dwaj mężczyźni i kobieta. Jeden z mężczyzn jest policjantem, o czym dowiadujemy się po jego odjeździe. Jak zwykle mamy szczęście. Drugi z mężczyzn, który okazuje się być robotnikiem zaprasza nas pod dach i pozwala przenocować. Szczerze mówiąc kamień spada nam z serca. Droga powrotna do Ardino nie należałaby z pewnością do przyjemnych. Poza tym mamy za sobą cały dzień jazdy, moc wrażeń i jesteśmy zmęczeni. W miłym towarzystwie jemy kolację i organizujemy sobie nocleg. Nasz gospodarz i towarzyszący mu sympatyczny i niesforny pies Riko próbują się z nami zintegrować przy piwie, rakiji i anyżkowej mastice. Mimo, że nie mówimy w tym samym języku gawędzimy spokojnie i wierzcie lub nie – rozumiemy się doskonale. Od naszego współtowarzysza otrzymujemy cenną wskazówkę. Otóż mastikę w Bułgarii popija się kefirem. Inne napoje nie wchodzą w grę. W innym przypadku na następny dzień czeka nas potworny ból głowy. Teraz już wiemy dlaczego w 2006 roku po wypiciu całej butelki mastiki i popijaniu jej sokiem jabłkowym dopadł nas potworny kac. W nocy niepokoją nas trochę światła i niewyraźne głosy po drugiej strony mostu ale nikt nas nie zaczepia. Prawdopodobnie byli to kłusownicy, którzy zwinęli się przed wschodem słońca. Riko czuwa całą noc w pobliżu.

Tamara: Byłam zmęczona, brudna i chciało mi się spać. Niestety nie dany mi był tej nocy relaksujący pobyt w krainie Morfeusza. Przeklęty Riko, którego głaskałam pół wieczoru uparł się, żeby wcisnąć się tzw. psim swędem na nasz materac. Włóczył się wkoło, poszturchiwał mnie, łaskotał, lizał po twarzy i obszczekiwał pobliskie krzaki. Kiedy znudziła go ta zabawa zaczął grzebać w śmieciach i ściągać resztki jedzenia ze stołu. Hałasował przy tym niemiłosiernie! Miałam ochotę go ukatrupić! Kiedy zaczął przewracać butelki nie wytrzymałam i postraszyłam go swoim butem. Albo się przestraszył (w co raczej wątpię) albo znalazł bardziej zajmujące zajęcie i dalsza część nocy upłynęła we względnym spokoju.



Dzień 13 (15. sierpnia – czwartek)

Głazio: Budzę się wcześnie rano. Nie chcąc hałasować i budzić Tamary, idę pozwiedzać okolicę. Przechodzę na drugą stronę mostu, aby przekonać się na własne oczy czy faktycznie nie ma tam drogi. Przecież na mapie jest wyraźnie widoczna i to lepszej jakości niż ta, którą tu dojechaliśmy. Nasz gospodarz mówił, że z tamtej strony turyści przychodzą pieszo lub czasami przyjeżdżają rowerami. Po paru krokach zobaczyłem ściankę z wijącą się ku górze wąską i stromą ścieżką. Po drodze ani śladu. Wracam do wiaty. Widzę naszego gospodarza, który szykuje się na przyjazd kolegów z pracy.

Tamara: Rano okazało się, że ta psia menda ukradła mi buta, którym go postraszyłam. Niech ja go tylko dorwę!!!

… cdn

[Głazio]

... cd ...



Ranek zaczyna się od poszukiwania zaginionego buta. Zapewne Riko ukrył go jako zabawkę, którą był „uspokajany”(czyt. karcony) nocą. Najpierw szukamy w ulubionych skrytkach psiego złodziejaszka, w których zazwyczaj ukrywa skradzione podstępnie gadżety – pod przyczepą kempingową i pod stertą desek itd. W końcu but zostaje odnaleziony, a na miejsce przyjeżdżają pracownicy zajmujący się renowacją mostu.



Dość spora ekipa w różnym wieku. Obserwujemy ich chwilę przy pracy i od razu zauważamy, że chłopaki znają się na swoim fachu. Robota idzie sprawnie i szybko. Nowoprzybyli nie wdają się z nami w rozmowy i nie są raczej zainteresowani naszym towarzystwem. Obserwują nas jednak dyskretnie ze swoich stanowisk pracy na moście. Zaczynamy się powoli pakować. Czas ruszać w drogę. Diabelski most, dla którego ryzykowaliśmy życie podczas nocnej jazdy prawie całkowicie zasłonięty rusztowaniami nie jest niestety wdzięcznym obiektem do fotografowania. Cóż, będziemy musieli przyjechać tu kiedyś jeszcze raz. Garbaty most wzniesiony przez Turków w malowniczym wąwozie rzeki Arda z pewnością na nas poczeka. Tkwi przecież w tym miejscu od XV wieku majestatycznie wznosząc się nad niepokorną górską rzeką. Wyjeżdżamy, a przed nami karkołomna wspinaczka przez piasek, wykopy i gruz do drogi asfaltowej.



Głazio: Poprzedniego wieczora byłem tak skoncentrowany na jeździe przez „plac budowy”, że nie zwróciłem uwagi na przepaści rozciągające się po jednej stronie drogi, tuż obok nas. Jazda nocą wymagała ode mnie maksymalnej uwagi. W drodze powrotnej zrozumiałem skąd wzięły się uzasadnione obawy Tamary. Wybierałem najlepszą moim zdaniem trasę – jak się okazuje – niekiedy nad samą krawędzią. Ja widziałem jedynie ciemność, a czasami wystające ponad drogę czubki drzew. Teraz w świetle dnia zobaczyłem wszystko doskonale i nie odważyłem się jechać już tak blisko krawędzi. Spokojnie mogłem wybrać inny tor jazdy, choć momentami nie miałem za dużego wyboru optymalnej trasy. Jazda w pojedynkę to zupełnie inna historia niż podróż z pasażerem i sporym bagażem. Momentami musiałem stawać, aby pokonać trudniejsze odcinki. Do tego budowa drogi ożyła – wszędzie niczym ogromne żuki kręciły się dźwigi, ciężarówki, koparki i walce.

Droga od Diabelskiego Mostu do Ardino okazuje się bardzo żmudna, a dodatkowym utrudnieniem są prowadzone na niej prace. W pewnym momencie przejazd okazuje się niemożliwy. Jedna z maszyn podebrała zbocze, które się osunęło i zrzuca zwały kamieni prosto w przepaść. Zaczyna nam się robić ciepło, słońce jest coraz wyżej. Po chwili oczekiwania ekipa remontująca uporządkowuje dla naszego jednośladu drogę i przejeżdżamy pod maszyną podpartą łyżką. Kilkaset metrów dalej natrafiamy na „maszynę młot”, która rzuca nam pod koła piasek z kamieniami. Super! Fantastycznie! Lepiej być nie mogło!!! Nie ma to jak świeży i nieutwardzony podkład – koszmar każdego kierowcy.

W końcu dojeżdżamy do drogi asfaltowej. Kilka kilometrów dalej spływając potem zatrzymujemy się przy studzience z wodą, która służy okolicznemu bydłu za wodopój. Robimy krótki postój i mamy nadzieję schłodzić się odrobinę, zaspokoić pragnienie oraz opłukać twarz z pyłu. Tu, z pomocą mapy i przewodnika zastanawiamy się nad dalszym planem dnia. Po chwili do naszego wodopoju podchodzą krowy. Na początku na nasz widok ogarnia je strach, ale te bardziej odważne podchodzą dość blisko i zaspokajają swoje pragnienie. Wjeżdżamy do znanego nam już Ardino i pytamy o drogę do Orlich Skał. Zaczepieni przez nas przechodnie udzielają dość sprzecznych informacji o obiekcie, którego szukamy. Jedni kierują nas w prawo, inni w lewo. Po krótkich perturbacjach jesteśmy chyba jednak na właściwej, choć bardzo wąskiej i podejrzanej drodze. Pełno na niej wiraży, dziur i kamieni. Wyjeżdżamy z terenu zabudowanego i naszym oczom ukazuje się wspaniała panorama Ardino. Tu droga asfaltowa pokryta dużą ilością piasku i kamieni zaczyna piąć się ostro w górę. Dla nas oznacza to powolną i dość mozolną jazdę głównie na jedynce. Na dwójce motocykl szybko słabnie. W pewnym momencie tuż przed nami pojawia się pełno maszyn i robotników. Roboty drogowe aż wrą. Zatrzymujemy się, a motocykl sprawia nam niespodziankę i osuwa się w dół. Manewr nawrotu nie udaje się niestety, więc zaliczamy glebę. Na szczęście ludzie tu są sympatyczni i uprzejmi. Sprawnie pomagają nam postawić maszynę na koła. Powód wywrotki – spora ilość piasku i kamieni na asfalcie przy bardzo stromym podjeździe oraz krótka noga. Po postawieniu motocykla do pionu ponownie pytamy o drogę, a usłużni robotnicy wskazują nam grzecznie kierunek jazdy. Naszym oczom ukazuje się nowiutka dróżka świeżo wysypana kamieniem. Ciężka sprawa! Próbujemy podjechać kawałek tym nieutwardzonym szutrem, ale dalsza podróż motocyklem okazuje się po prostu niemożliwa. Rezygnujemy z podjazdu, kiedy jeden z robotników (ten, który namawiał nas najbardziej do jazdy) wysypuje nam przed kołem taczkę kamieni. Zawracamy. Próby znalezienia miejsca na parkowanie motocykla kończą się na zjeździe kilkaset metrów w dół i postawieniu go na płaskim terenie.



Do Orlich Skał idziemy pieszo. Po kilkudziesięciu metrach stwierdzamy, że była to dobra decyzja. Wszędzie hałdy kamieni, miejscami drogę całkowicie tarasują maszyny, a ich operatorzy są zwyczajnie nieobecni – pewnie mają przerwę. Kolejne przeszkody to wysypane w poprzek drogi górki kamiennego podkładu. Szlak do Orlich Skał to piesza serpentyna wijąca się wśród sosnowego lasu. Jest gorąco, ale drzewa dają sporo cienia. Poza tym jesteśmy dość wysoko i od czasu do czasu owiewa nas kojący wiatr. Po półgodzinnej wspinaczce docieramy w końcu do celu i wśród drzew zauważamy oryginalną samotną skałę.



Orle Skały – to tajemniczy tracki grobowiec z 96 niszami różnej wielkości wykutymi w prostopadłej ścianie skalnej 2 km od Ardino. Trakowie byli ludem zamieszkującym wschodnią część Półwyspu Bałkańskiego (część dzisiejszej Rumuni, większość Bułgarii oraz część Grecji i Turcji). Nie wiadomo dokładnie skąd pochodzili, ale wywarli duży wpływ na kulturę Greków. Wznosili liczne i potężne warownie w ważnych strategicznie miejscach. Monumentalne grobowce na szczytach stromych gór to najbardziej charakterystyczne zjawisko i pozostałość po trackiej kulturze. Na terenie Bułgarii jest ich szczególnie dużo, aż kilkadziesiąt tysięcy. Według podań wojowniczy Trakowie czcili Słońce i wierzyli w nieśmiertelność. Ich wiara opierała się na przekonaniu, ze nie umierają lecz idą do boga Salmoksisa, aby z nim spędzić resztę swojej egzystencji. Zakończenie życia ziemskiego dla Traków było radosnym świętem i oznaczało wyzwolenie.

Tamara: Tracki grobowiec wzbudził we mnie ciekawość i jednocześnie zachwyt. To dziwne uczucie patrzeć na kamienny grób plemienia, które już dawno odeszło w niebyt i zapomnienie. Siedziałam na kamiennym tarasie przed samotną skałą i zastanawiałam się jak wyglądali, jacy byli i w co wierzyli Ci których prochy wieki temu rozwiał wiatr. Muszę przyznać, że Orle Skały emanują pozytywną energią – w tym miejscu wspaniale się odpoczywa i myśli. Może dlatego dawni mieszkańcy Bułgarii wznieśli swój grobowiec właśnie tutaj. Warto było to zobaczyć!

Głazio: Po dotarciu pod tracki grobowiec poczułem ulgę. Znalazłem tu trochę cienia, który dał mi wytchnienie od upału. Spokój i cisza pasują idealnie do tego miejsca. Wpatrując się w grobowiec i małe, wydrążone w nim otwory wypatrzyłem linę, która była drogą na szczyt tej majestatycznej skały. W pierwszej chwili pomyślałem, że zaspokoję swoją ciekawość i zobaczę miejsca spoczynku Traków z bliska. Otwory w skale wydawały się tak małe, że aż trudno sobie wyobrazić jak wyglądał pochówek. Może ciała kremowano i chowano same prochy? To pytanie chodzi za mną do dziś. Dokładne oględziny tego miejsca skutecznie wyperswadował mi panujący upał. Hm… z perspektywy czasu fajnie zostawić sobie taki znak zapytania. To pobudza ciekawość do wyszukiwania i poznawania kolejnych miejsc. Może tu wrócę?



Spod Ardino ruszamy w kierunku Kyrdżali – miasta położonego nad rzeką Arda we wschodnich Rodopach. Naszym celem nie jest samo miasto, któro oferuje turystom kilka ciekawych obiektów do zwiedzania, ale ciekawe formacje skalne w okolicy. Jest ich tu sporo i wszystkie mają osobliwe kształty, które zawdzięczają erupcjom wulkanicznym sprzed 40 milionów lat. Popioły pochodzące z wulkanów utworzyły tuf – porowatą skałę złocistej barwy, która niezwykle łatwo ulega erozji. Pierwszą formacją, przy której się zatrzymujemy jest Kamienne Wesele (Wkamenena swadba) – grupa białych kamieni przypominających weselny korowód.



Upał doskwiera nam niesamowicie, a jasno świecące słońce podbija nieskazitelnie białą barwę skał i oślepia nas. Ale widok jest wspaniały!!! Według miejscowej legendy bogowie zamienili weselników w kamienie aby ukarać matkę pana młodego, która pozazdrościła urody swojej synowej. Skalna formacja naprawdę przypomina weselny korowód, który z niewiadomych przyczyn zatrzymał się w pół drogi.



Tak się spieszyliśmy do Kamiennego Wesela, ze nie przebraliśmy się w lżejsze ciuchy. Po około pięciu minutach już wiemy, że popełniliśmy błąd. Pot spływa po nas z siłą wodospadu, a spodnie motocyklowe ważą chyba tonę. Rany boskie – co za upał! Chyba mamy nie po kolei w głowie, że jeszcze nam się chce chodzić i zwiedzać. To wszystko przez ten „zew podróży” i „nałóg eksplorowania i odkrywania nowych miejsc”! Jesteśmy niepoprawnymi travelerami …



Oślepieni blaskiem białych skał i otumanieni popołudniowym skwarem wyruszamy w kierunku następnej znanej formacji skalnej w okolicy Kyrdżali – Kamiennych Grzybów (Kamenite gyby). Zgodnie z naszą mapą mamy ją tuż pod nosem. Niestety, nie możemy do niej trafić. Hołek się zgubił, mapa kłamie, a Kamienne Grzyby jakby zapadły się pod ziemię. Według nas powinny znajdować się około 20 km od Kyrdżali, przy bocznej drodze do Chaskowa. Plączemy się przez chwilę po okolicy, ale ze względu na upał postanawiamy odpuścić. Szkoda, że nie zobaczymy tych oryginalnych formacji o wysokości 2,5 m z różowymi kapeluszami i brązowymi, kropkowanymi trzonami. Według legendy te osobliwe skały w kształcie grzybów to głowy czterech sióstr zamordowanych przez tureckich rabusiów. Cóż, nie można mieć wszystkiego…



Jedziemy dalej, a perspektywa zobaczenia i zwiedzenia następnych obiektów prawie nas uskrzydla. Przed nami tajemnicze i starożytne miasto Perperikon, w którym według archeologów wzniesiono świątynię Dionizosa związaną z kultem Orfeusza. Motocykl zostawiamy na ogromnym parkingu u stóp Perperikonu (opłata za parking 1 BGN czyli lew bułgarski/cena biletu 3 BGN) i mając w pamięci ostatni upalny postój – przebieramy się w krótkie spodenki. Do kamiennego miasta wspinamy się po ogromnych rozmiarów skalnych stopniach.



Perperikon to miasto z V lub VI wieku p.n.e. zbudowane na skale, na wysokości 500 m n.p.m. Ta zapierająca dech w piersi tracka metropolia jest jednym z większych i najbardziej atrakcyjnych zabytków południowej Bułgarii. Założycielami miasta byli Trakowie, którzy przybyli w te rejony już w epoce brązu. Główną część miasta stanowiła przeogromna świątynia poświęcona Dionizosowi, w której kapłani odczytywali przyszłość z płomieni.



Starożytne trackie miasto na przełomie wieków wiele razy popadało w ruinę i odradzało się niczym feniks z popiołów. Zdobywali je, przebudowywali i opuszczali przedstawiciele kolejnych cywilizacji. Na miejscu pogruchotanego labiryntu skalnych bloków dawniej wznosił się wielki pałac z kamiennym tronem i krypty. Ciekawe czyje szczątki w nich spoczywają? Prawdopodobnie nigdy się tego nie dowiemy, ale być może właśnie dlatego Perperikon przyciąga masy turystów i kusi swoją tajemniczością. Na szczycie wzniesienia, ponad ruinami świątyni znajduje się akropol – pozostałości potężnej kiedyś fortecy. Musicie wiedzieć, że wdrapywanie się stromą i dość krętą ścieżką na szczyt Perperikonu w potwornym upale nie jest rzeczą łatwą, ale widok z samej góry na okolicę rekompensuje wszelkie niewygody.

Głazio: Długa wspinaczka pod górę w potwornym upale, do tego przez dłuższy czas bez większych atrakcji zaczęła mnie zniechęcać. Nagle, ni stąd, ni zowąd pojawiły się przede mną schody wykute w skale. To jest to!!! Poczułem zew. Te kamienne, monumentalne stopnie wciągnęły mnie na górę niczym ruchome schody w supermarkecie. Upał też jakby zelżał. Nie, to tylko złudzenie. To chęć poznania tego, co nieznane przyciąga mnie niczym magnes. Ogromne rozmiary zabudowań zniewalają, następne partie schodów już dla mnie nie istnieją. Widok z góry dopiero układa się w pełny obraz dawnych zabudowań. Niesamowite! Kiedy to wszystko powstało i przy jakim stopniu mechanizacji? Widok ze szczytu w powiewach chłodnego wiatru jest po prostu wspaniały. Robotnicy mają tu rozbite namioty. Praca im się nie pali w rękach. Rozumiem ich opieszałość. Sam mógłbym tu przesiedzieć patrząc w dal cały dzień…



Tamara: Muszę się przyznać, że ogrom Perperikonu zaskoczył mnie i oczarował jednocześnie. Niesamowite miejsce. Chodząc po tych wielkich potrzaskanych blokach skalnych czułam się nieznośnie mała i pokorna. Jak wspaniale musiało wyglądać to miejsce tysiące lat temu?!Mimo, ze lata świetności tajemnicza tracka metropolia ma już za sobą ciągle onieśmiela i poraża pięknem. Patrząc na okolicę z samej góry miałam wrażenie, ze czas w tym miejscu biegnie inaczej, swoim własnym tempem …



Zafascynowani i oczarowani opuszczamy Perperikon z pewnym żalem. Znamy już smak tego uczucia. Towarzyszy nam za każdym razem, gdy odkryjemy jakieś wspaniałe miejsce, którego uroku nic nie jest w stanie zatrzeć. Przed nami ostatni punkt dzisiejszego planu dnia – Tatul. Wiążemy z tym miejscem wielkie nadzieje. Jeszcze przed podróżą czytaliśmy trochę na temat tego zabytku i spodziewamy się czegoś naprawdę powalającego. Przejeżdżamy około 30 km niezłą asfaltową drogą i późnym popołudniem jesteśmy przy sanktuarium Orfeusza.

... cdn ...